عزت نفس و عادات اشتباهی که آن را نابود می‌کنند.

عزت نفس خصوصیتی است که می‌تواند به‌مرورزمان دستخوش تغییر شود و امکان این وجود دارد که به رفتارهایی عادت کنید که باعث کاهش عزت یا حرمت نفس شوند.

همه ما کم‌وبیش در طول روز ممکن است عادات فکری و رفتاری اشتباهی را انجام دهیم. این عادات می‌توانند حس دوست‌داشتنی، توانمند و قابل‌توجه بودن ما را تحت تأثیر قرار دهند.

همان‌طور که در مقاله عزت نفس از زبان جک کنفیلد اشاره کردیم، این سه مورد در شکل‌گیری عزت نفس سالم بسیار مؤثر هستند. پس باید مراقب باشیم که تضعیف نشوند.

توجه به فکر و نظر و قضاوت‌های دیگران، عذرخواهی کردن بی‌جا و مقایسه کردن خود با دیگران ازجمله عادت‌های فکری و رفتاری اشتباه و تضعیف‌کننده عزت نفس هستند. این‌ها می‌توانند تأثیر شدیدی بر کاهش عزت نفس و اعتمادبه‌نفس داشته باشند.

در این مقاله و مقاله بعدی شما را با برخی از مهم‌ترین و مؤثرترین عادت‌های رفتاری آشنا می‌کنیم که به‌عنوان علت عزت نفس پایین شناخته می‌شوند و تأثیر زیادی بر کاهش آن دارند.

چگونگی تأثیرپذیری عزت نفس از این عادات رفتاری

این عادات رفتاری به‌سادگی در کنار دیگر رفتارها قرار می‌گیرند و معمولاً نمی‌توان در ابتدا از عواقب آنها آگاه بود.

عادت‌ها نقش مهمی در زندگی انسان دارند. انسان زمان زیادی را از زندگی خود صرف فکر کردن و یا رفتار کردن می‌کند. هر شخص ممکن است به شکل و روش بخصوصی این کار را انجام دهد.

این نوع فکر کردن و یا رفتار کردن به‌تدریج به‌نوعی عادت تبدیل می‌شود. مغز به پیروی از این الگوهای پیش‌فرض برای تفکر و رفتار کردن تمایل پیدا می‌کند.

اگر الگوهای فکری و رفتاری به وجود آمده ناسالم باشند، مشخصاً درنهایت، نتایج مطلوبی به دست نخواهد آمد. این مسئله بر روی احساس شما نسبت به خودتان تأثیر منفی می‌گذارد.

خوشبختانه شما می‌توانید این عادات فکری و رفتاری را تغییر دهید و عادات بهتر و سالم‌تری را جایگزین کنید.

اگر سعی کنیم در چگونگی رویکرد خودمان نسبت به مسائل مختلف تغییرات کوچکی به وجود آوریم و آنها را بهبود بخشیم، درنهایت تصویر کلی که از خودمان داریم به‌مرور دچار تحول عمده‌ای خواهد شد. این در بهبود رفتار و عملکرد ما در زندگی نیز مؤثر است.

مغز هم خود را با روش تازه به وجود آمده، برای فکر کردن سازگار می‌کند. درنتیجه عادات رفتاری ما سالم‌تر خواهند شد.

برخی از عاداتی که باعث کاهش عزت نفس می‌شوند، عبارت‌اند از:

راه رفتن با حالت بدنی و فیزیکی نامناسب

چه باور بکنید چه نکنید، حالت بدنی و فیزیکی شما بر ذهنیت شما تأثیر می‌گذارد. تا حد امکان از حالت‌هایی مانند قوز کردن پرهیز کنید.

برخی روان‌شناسان بر این باورند که زمانی که بدنتان حالت خمیده پیدا می‌کند، مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

پس مغز هورمون کورتیزول ترشح می‌کند. کورتیزول هورمونی است که در واکنش بدن به استرس ترشح می‌شود.

دکتری گفته است که: «قوز کردن ریشه در عادت انسان‌های اولیه دارد. آن‌ها برای مخفی ماندن از دید جانوران درنده، به‌قدری خم می‌شدند که شکلی توپ مانند پیدا می‌کردند. این کار استرس زیادی به همراه داشته است.»

اگر کاملاً صاف بایستید و کمی شانه‌ها را به عقب بدهید، اعتمادبه‌نفس و قدرت بیشتری پیدا خواهید کرد.

این ساده‌ترین کاری است که می‌توانید برای بالا بردن عزت نفس خود انجام دهید. اما مطمئناً این کار به‌تنهایی کافی نیست.

سخت‌گیری بیش‌ازحد نسبت به خود

اینکه شما چگونه با خودتان در طول روز حرف می‌زنید و از چه القاب و اصطلاحاتی برای خطاب کردن خود استفاده می‌کنید، از دیگر عادات رفتاری مهمی است که بر عزت نفس شما تأثیر می‌گذارد.

بهتر است از این به بعد درباره هر حرف و قضاوتی که نسبت به خودتان دارید و بیش‌ازحد سخت‌گیرانه به نظر می‌رسد، تجدیدنظر کنید.

کلمات تأثیر زیادی بر حالات و احساسات ما دارند. اگر مدام خودمان را موردانتقاد قرار دهیم، عزت نفس ما به‌تدریج کمتر خواهد شد.

سعی کنید گاهی به خودتان این فرصت را بدهید و به‌مرورزمان عبارات مثبت را جایگزین آنها کنید. خودتان را دوست داشته باشید و با احترام مورد خطاب قرار دهید. خوددوستی و احترام به خود برای داشتن عزت نفس سالم بسیار مهم است.

قائل نشدن حدومرز مشخص برای روابط کاری و شخصی و راحت نگفتن «نه»

اگر بخواهید دوستان، خانواده، فامیل و همکارانتان برای وقت شما ارزش و احترام قائل شوند، باید حدومرز مشخصی را در نظر بگیرید. اگر این حدومرزها را در روابطتان تعریف نکنید، ممکن است به عزت نفس شما آسیب وارد شود.

منظور این است که نباید اجازه دهید دیگران وقت شما را هدر بدهند. نباید اجازه دهید شما را وادار کنند که کاری برایشان انجام دهید درحالی‌که خودتان اولویت مهم‌تری دارید. برخی‌ها به‌راحتی در آخرین دقیقه قرارشان را با شما لغو می‌کنند.

اگر اجازه دهید که این مسائل دائماً تکرار شوند، احساس خواهید کرد که از ارزشتان کم شده است. اگر به خواسته‌های دیگران جواب مثبت بدهید درحالی‌که میل قلبی به انجام دادن یا به عهده گرفتن آن نداشته باشید، همین نتیجه را خواهید گرفت. یعنی بازهم حس خواهید کرد که ارزشتان پایمال‌شده است.

«نه گفتن» به دیگران کار دشواری در جامعه امروزی شده است. معمولاً ما احساس خوبی از دادن جواب منفی به اطرافیان نخواهیم داشت.

از طرفی اگر اجازه بدهید حدومرزهای شما را زیر پا بگذارند، در این میان کسی که آسیب می‌بیند خود شما خواهید بود.

مهارت رویکرد در نظر گرفتن محدوده‌های مشخص برای روابط کاری و شخصی کسب کردنی است و به زمان نیاز دارد. این کار، تأثیر خوب و مثبتی بر عزت نفس خواهد داشت و ارزش وقت گذاشتن را دارد.

معاشرت با کسانی که شخصیت مطلوبی ندارند

یکی دیگر از مسائلی که تأثیر عمده‌ای بر احساسات شما نسبت به خودتان و بر خوددوستی شما خواهد داشت، انتخاب افرادی است که بیشتر وقتتان را در کنار آنها سپری می‌کنید.

حتماً شنیده‌اید که شخصیت شما میانگینی از شخصیت پنج‌نفری است که بیشترین معاشرت را با آنها دارید.

اگر دوستان و همکارانتان شخصیت مطلوبی نداشته باشند، مثلاً صداقت نداشته باشند، قابل‌اعتماد نباشند، وفادار نباشند و دیگر صفات خوب این‌چنینی را نداشته باشند، به‌مرور عزت نفس شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

به عبارتی این افراد انرژی شما را هدر می‌دهند. معاشرت با آنها باعث تحلیل رفتن انرژی شما می‌شود. همچنین، توان و ذهنیت سالم شما را بسیار شدید تحت تأثیر قرار می‌دهند.

این تحلیل انرژی به این خاطر است که شما سعی می‌کنید شخصیت و رفتار این افراد را تحلیل کنید. از طرفی ممکن است به خاطر ناتوانی در درک شخصیت و رفتار آنها خودتان را سرزنش کنید.

بسیاری از روان‌درمانگرها از مراجعین خود راجع به اطرافیان، دوستان و خانواده‌شان سؤال می‌کنند.

به این صورت کسانی را که تأثیر منفی دارند، شناسایی می‌کنند. بهتر است ارتباطتان را با این افراد قطع کنید. به این شکل انرژی و زمان بیشتری برای خودتان و برای صرف کردن وقت در کنار افراد بهتر خواهید داشت.

اصلاح عزت نفس

شناخت چنین عادت‌های رفتاری اشتباهی می‌تواند به شما کمک کند که تا حد زیادی عزت نفس و اعتمادبه‌نفس ناسالم و ضعیف خود را درمان کنید و در تقویت آن کوشا باشید.

هیچ‌گاه برای بهتر و سالم‌تر شدن شما دیر نیست. از امروز به اصلاح عادت‌های فکری و رفتاری اشتباه خود بپردازید. این کار نیاز به زمان و انرژی زیادی دارد، اما نتیجه فوق‌العاده‌ای را به دنبال خواهد داشت. پس تسلیم نشوید.

با ساده‌ترین راه و روش که حفظ حالت بدنی و فیزیکی مناسب است آغاز کنید. به‌تدریج سعی کنید سایر عادت‌های فکری و رفتاری اشتباه خود را نیز اصلاح کنید.

در قسمت دوم این مقاله به بررسی سایر عادت‌های رفتاری و فکری اشتباه تضعیف‌کننده عزت نفس خواهیم پرداخت.

با ما همراه باشید.