عزت نفس و عادات اشتباهی که آن را نابود می‌کنند. [قسمت دوم]

در مقاله قبل درباره تأثیرپذیری عزت نفس از عادات فکری و رفتاری اشتباه صحبت کردیم. همچنین به چهار مورد از این عادات رفتاری اشتباه که می‌توانند باعث تضعیف و یا فروپاشی عزت یا حرمت نفس انسان شوند، پرداختیم.

در این مقاله قصد داریم درباره هفت مورد دیگر از عادات فکری و رفتاری اشتباه که می‌توانند تأثیر منفی بر عزت نفس ما داشته باشند صحبت کنیم.

مقایسه کردن خود با دیگران، کاهنده شدید عزت نفس

امروزه به‌سادگی امکان آسیب دیدن شخصیت افراد از طریق مقایسه کردن خودشان با دیگران خصوصاً در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. این اتفاق ممکن است در جمع دوستان، فامیل، خانواده یا محیط کار هم بیفتد. اما در بیشتر مواقع به زمانی مربوط می‌شود که در حال استفاده از شبکه‌های اجتماعی هستیم.

هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی، افراد در آن خواه‌ناخواه خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی مکان‌ها یا فضاهایی هستند که دائماً معیارهای بخصوصی را برای زیبایی‌اندام و چهره معرفی می‌کنند. در این فضاها اکثر افراد، فقط بهترین و شادترین لحظات زندگی خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند.

چنین فضایی بر مصرف‌گرایی محصولات آرایشی و زیبایی‌اندام اثر دارد. دید افراد را نسبت به خودشان می‌تواند منفی کند. همچنین فرد روابط عاطفی و وضعیت مالی خود را با دیگران مقایسه می‌کند و ممکن است حس بدی نسبت به خود یا شریک زندگی خود پیدا کند.

گاهی ممکن است وضعیت زندگی‌تان را با تصور دروغین و نادرستی که از زندگی شخص دیگری دارید مقایسه کنید. گاهی نیز ممکن است دیگران را قضاوت کنید تا به این طریق احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید. در هر دو صورت این مسئله برای اعتمادبه‌نفس و عزت نفس شما بار منفی خواهد داشت.

پس باید افکارمان را تحت کنترل داشته باشیم و از احساساتمان آگاه باشیم. بدین ترتیب به‌صورت ناخودآگاه زندگی‌مان را با زندگی افراد دیگر مقایسه نخواهیم کرد. هرگاه احساس کردید که درگیر مقایسه کردن شده‌اید، استفاده از شبکه‌های اجتماعی را برای مدت کوتاهی متوقف کنید.

دوری کردن از موقعیت‌های پرخطر و ریسک ناپذیری

به خطر انداختن خود بااینکه بخواهیم مثلاً برای موقعیت شغلی بهتر ریسک کنیم کاملاً متفاوت است. به خطر انداختن خود کار معقولی نیست، اما ریسک‌پذیری و قبول کردن موقعیت‌های پرخطر، می‌تواند بسیار مفید باشد و باعث افزایش عزت نفس شود.

ما فکر می‌کنیم شکست نخوردن و کسب موفقیت‌های پیاپی، اعتمادبه‌نفس ما را افزایش می‌دهد. پس بسیاری از افراد از ریسک کردن و یا برداشتن قدم‌های بزرگ‌تر خودداری می‌کنند. به این صورت آنها می‌خواهند موقعیت و جایگاه فعلی‌شان را حفظ کنند و به خطر نیندازند.

اما شکست بخشی جدایی‌ناپذیر از موفقیت است. زمانی که از برداشتن قدم‌های بزرگ منصرف می‌شویم، درواقع به خودمان این پیام را می‌دهیم که توانایی کنار آمدن با موقعیت‌های دشوار را نداریم.

برای اعتمادبه‌نفس بیشتر باید باور داشته باشیم اگر شکست بخوریم، می‌توانیم از پس کنترل اوضاع برآییم. ریسک‌پذیری به شما این احساس را خواهد داد که توانایی دستیابی به هر چیز و انجام دادن هر کاری را خواهید داشت.

انتقاد کردن از خود یا دیگران و قضاوت مداوم

انتقاد کردن از خود عادت رفتاری سالمی نیست. این مسئله تأثیر زیادی بر کاهش اعتمادبه‌نفس و عزت نفس دارد. قضاوت کردن دیگران هم می‌تواند به همان اندازه مضر باشد و احساس بدی به دنبال داشته باشد. حتی اگر این قضاوت را به زبان نیاوریم و فقط در ذهن داشته باشیم.

در هر دو صورت برای شما بار منفی خواهد داشت. درنهایت تنها شما هستید که اعتمادبه‌نفس و توانتان کاهش پیدا می‌کند. درنتیجه عزت نفس شما هم تضعیف می‌شود. بهتر است سعی کنید از قضاوت دیگران به دورباشید و تنها به افکار مثبت راجع به دیگران بپردازید.

بیان نکردن احساسات واقعی‌تان و چیزی که در ذهن دارید

اگر بتوانید افکار و احساساتتان را بدون گستاخی و کاملاً مؤدبانه به زبان بیاورید و در جمع با راحتی و اقتدار صحبت کنید، عزت نفس شما به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

این هم می‌تواند به همان راحت «نه» گفتن ارتباط پیدا کند. همچنین شما علایق خود را باید بدون ترس از قضاوت شدن بیان و ابراز کنید. از طرفی اگر دیگران وسط صحبت شما بپرند و حرفتان را قطع کنند، باید فردی که حرفتان را قطع کرده مورد خطاب قرار دهید و مؤدبانه رشته کلام را دوباره به دست بگیرید.

این در حفظ اعتمادبه‌نفس شما مؤثر است. عزت نفس شما نیز افزایش می‌یابد.

فکر کردن بیش‌ازاندازه به آنچه دیگران راجع به ما فکر می‌کنند، شدیدا کاهنده عزت نفس است.

آیا برای انجام دادن هر کاری و اخذ هر تصمیمی با دیگران مشورت می‌کنید و نیاز به تأیید آنها دارید؟

همه ما در مرحله‌ای از زندگی چنین رویکردی را پیش‌گرفته‌ایم که زیادازحد به فکر و نظر دیگران در مورد خودمان اهمیت دهیم. توجه بیش‌ازاندازه به فکر و نظر دیگران می‌تواند باعث کاهش عزت نفس شود.

هیچ‌کس بهتر از شما از تصمیم درست و مصلحت کارها برای زندگی شما آگاه نیست. کمک خواستن از دیگران و پرسیدن نظر آنها در مواقع نیاز ایرادی ندارد، حتی می‌تواند مشورت با آنها کمک‌کننده باشد. اما در پایان، نظر شما مهم است. باید به تصمیمی که خودتان گرفته‌اید اطمینان کنید. باید بیشتر بر مسائلی تمرکز داشته باشید که موجب خوشحالی و رضایت خاطر شما خواهند شد.

تحت هر شرایطی مردم اظهارنظر می‌کنند. پس چه‌بهتر که شما کاری را انجام دهید که برای زندگی و موفقیتتان بهتر است.

عذرخواهی بیش‌ازحد و بی‌جا

زمانی که می‌خواهید از شریک زندگی، دوست، خواهر، برادر یا همکارتان عذرخواهی کنید، باید به شیوه درست این کار را انجام دهید و عذرخواهی‌تان کاملاً به‌جا باشد.

اگر عادت کرده باشید که مدام از دیگران عذرخواهی کنید، در حفظ عزت نفس مشکل پیدا خواهید کرد.

به عبارتی اگر همیشه این شما باشید که از طرف مقابل عذرخواهی می‌کنید، درنهایت این احساس را پیدا خواهید کرد که اشتباه همیشه از جانب شماست.

عذرخواهی در مواقع ضروری باعث بهتر شدن روابط می‌شود و کار درستی است. از طرف دیگر، عذرخواهی بی‌جا و مداوم، به تصویری که از خودتان در ذهن دارید آسیب می‌رساند. باعث می‌شود خودتان را پایین‌تر از دیگران تصور کنید.

عذرخواهی‌های خود را برای زمانی نگه‌دارید که واقعاً ضروری است. به این صورت عزت نفس خود را حفظ کنید. پس هر موقع متوجه این عادت رفتاری در خودتان شدید، سریعاً اقدام به اصلاح آن کنید.

در اولویت قرار دادن نیازهای دیگران به‌جای نیازهای خود، عزت نفس شما را تضعیف می‌کند.

کمک کردن به دوستان و به فکر دیگران بودن خوب است، اما زیاده‌روی در این مسئله مشکل‌ساز خواهد شد.

وقتی شما به دیگران کمک می‌کنید و باعث پیشرفتشان می‌شوید اما وقت لازم را برای اولویت‌ها و نیازهای خود نمی‌گذارید، اطرافیان شما به حمایت شما احساس خوبی پیدا می‌کنند. بهایی که شما می‌پردازید، کمتر شدن عزت نفس و توانتان است.

برای رهایی از این عادت رفتاری بهترین کار همان حدومرز گذاشتن برای دیگران است که در مقاله قبل به آن پرداختیم. یعنی از اینکه در صورت نپذیرفتن درخواست دیگران آنها را ناراحت کنید نترسید. همان‌طور که وقت آنها ارزش دارد، وقت شما هم مهم است و ارزش دارد. بدین ترتیب عزت نفس ما بیشتر حفظ می‌شود و ابتدا می‌توانیم به اولویت‌های خودمان رسیدگی کنیم.

مطالب این مقاله و مقاله قبل جزئیاتی بود درباره عادات فکری و رفتاری نامناسب برای عزت نفس شما که باید می‌آموختید. سعی کنید با مرور دقیق آنها عاداتی غلط را شناسایی کنید که به نظرتان آنها را در زندگی خود انجام می‌دهید. با پیدا کردن جایگزین مناسب برای هر یک از آنها علاوه بر بالا بردن عزت نفس خود، احساس کلی بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید.

درنتیجه، خوددوستی شما و حس قابل‌توجه و توانمند بودنتان تقویت می‌شود. این موارد هم به افزایش و تقویت عزت نفس کمک می‌کنند.