عزت نفس کودکان و روش‌های تقویت آن

در مقاله‌ای دیگر به تعریف عزت نفس، اهمیت آن و راه‌های تقویت آن پرداختیم. همچنین به برخی از دلایل عزت نفس پایین اشاره کردیم. حال در این مقاله قرار است به‌طور خاص به مسئله عزت نفس کودکان بپردازیم.

همان‌طور که در مقاله «عزت نفس چیست؟» هم اشاره کردیم، در علم روان‌شناسی، عبارت عزت نفس به این معنی است که تا چه حد یک فرد احساس ارزش در مورد خود دارد. به عبارتی تا چه حد به خود بها می‌دهد و خود را دوست دارد و از خود قدردانی می‌کند.

این قدر و ارزش و احترام در مورد هر چیزی از خودتان از قبیل خصوصیات ظاهری، باورها، احساسات، توانایی‌ها و رفتارها می‌تواند باشد.

عزت نفس بالا چیزی نیست که به ارث برسد بلکه آموختنی و کسب‌کردنی است. از همان کودکی و طی رفتار و شیوه‌های تربیتی خانواده در ما شکل می‌گیرد. به‌مرورزمان هم با رشد و بزرگ شدنمان و قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف زندگی پروبال بیشتری می‌گیرد.

اهمیت افزایش عزت نفس کودکان و روش‌های آن

عزت نفس نوعی احساس قدردانی از خود است. این احساس برای افراد سازگار با جامعه و زندگی خود، یک احساس ضروری است. به‌ویژه برای کودکان، محیطی که در آن بزرگ می‌شوند عمیقاً به رشد و تقویت عزت نفس آنها کمک می‌کند. این به‌نوبه خود به آنها کمک می‌کند تا بهتر با جامعه سازگار شوند.

کودکانی که عزت نفس آسیب‌دیده دارند در معرض خطر مشکلات روانی و اجتماعی قرار دارند. این مسئله مانع بهبودی اعتماد به نفس پایین در آنها می‌شود. ارزیابی عزت نفس کودکان می‌تواند روشی مؤثر برای درک شرایط گذشته و حال آنها باشد. این برای درمان کودکان مبتلا به اختلالات روان‌تنی مفید است.

بر این اساس می‌توان دریافت که چه قدر تقویت عزت نفس در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. عزت نفس بالا در کودکان در سلامت اعتماد به نفس آنها و درنتیجه در موفقیت آنها در کودکی و همچنین در سنین بزرگ‌سالی مؤثر خواهد بود.

برای تقویت عزت نفس در کودکان راه و روش‌های مختلفی وجود دارد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین آنها می‌پردازیم.

• قدم به عقب:

راه‌های بهتری برای ایجاد عزت نفس بالا در کودکان نسبت به فقط ستایش کردن آنها به خاطر هر کاری که انجام می‌دهند، وجود دارد. مثلاً به آنها کمک کنید که مهارت و سررشته‌ای را کسب کنند و به فردی لایق و شایسته در جهان تبدیل شوند.

برای انجام این کار، شما باید یاد بگیرید که قدم به عقب بگذارید. اجازه دهید فرزندتان ریسک کند، انتخاب کند، مشکلات را حل کند و به همان کاری که شروع می‌کند پایبند باشد. این مطمئناً تأثیر زیادی در ایجاد عزت نفس بالا در کودکان دارد.

• به کودکتان اجازه دهید تا جایی که به‌ سلامتی او آسیبی وارد نمی‌شود، ریسک کند:

برای شروع می‌توانید خودتان را مجبور کنید که عقب بایستید تا کودکتان ریسک‌های سالمی را متحمل شود. برای افزایش عزت نفس کودکان و ایجاد اعتماد به نفس در آنها، بچه‌ها باید شانس خود را امتحان کنند. باید خودشان انتخاب کنند و مسئولیت انتخاب‌های خود را بپذیرند.

پدر و مادرهای زیادی هستند که سعی دارند بچه‌هایشان را مدام از شکست نجات دهند. بهتر است بدانید که شکست بخشی از مسیر یادگیری و رشد و موفقیت کودکان خواهد بود.

• برای شکل‌گیری عزت نفس در فرزندانتان، از ستایش بیش‌ازحد کودکان خودداری کنید:

ستایش بیش‌ازاندازه کودکان می‌تواند تأثیر برعکس داشته باشد. عزت نفس، ناشی از احساس دوست داشتن و امنیت و رشد مهارت است. اگرچه والدین اغلب با دو مورد اول فرزندان خود را سرشار می‌کنند، اما شایستگی و مهارت در کارها به زمان و تلاش نیاز دارد. هر چه قدر بخواهیم، نمی‌توانیم از بچه‌های خود به شایستگی ستایش کنیم.

درواقع، با ستایش بیش‌ازحد از بچه‌ها، ما بیشتر از این‌که فایده داشته باشیم آسیب می‌رسانیم. ما با این کار در حال کاهش میزان تلاش و میل آنها هستیم. اگر مدام به فرزند خود بگویید که او در حال انجام یک کار خارق‌العاده است، مثل این است که بگویید دیگر نیازی به فشار آوردن به خودش نیست. اعتماد به نفس از انجام کارها، از تلاش و شکست و تلاش مجدد حاصل می‌شود.

تعارف و ستایش مداوم می‌تواند عزت نفس کودکان را از بین ببرد. در این صورت بچه‌ها فکر می‌کنند کامل هستند. پس سعی می‌کنند همیشه عالی باشند که این یک استاندارد غیرممکن است.

ستایش نادرست و نا به‌جا، کودکان را گیج می‌کند و عزت نفس کودکان را تخریب می‌کند. مثلاً اگر کودکی نتواند هجی کند و به او بگوییم که خیلی عالی عمل می‌کند، یاد می‌گیرد به غرایز خودش اعتماد نکند. او همچنین یاد می‌گیرد که ستایش فقط یک دروغ صریح است.

از ستایش‌ها و تشویق‌های اغراق‌آمیز و نا به‌جا بپرهیزید. میزان و شدت تشویق را با نوع و بزرگی موفقیت کودک سازگار سازید. همچنین همیشه کودک را به خاطر تلاش فراوان و سخت‌کوشی، فارغ از موفقیت یا شکست، تشویق کنید.

• برای تقویت عزت نفس در کودکان، اجازه دهید کودکان خودشان انتخاب کنند و تصمیم بگیرند:

وقتی بچه‌ها متناسب با سن خودشان انتخاب می‌کنند و برای خود تصمیم می‌گیرند، احساس قدرت بیشتری می‌کنند. مثلاً همیشه به بچه‌های خود اجازه دهید که در زمستان کت، کلاه و دستکش بپوشند. از هنگامی‌که آنها تفاوت بین سرد و گرم را دانستند، این انتخاب به خود آنها بستگی خواهد داشت. آن‌ها باید بر بدن خود کنترل داشته باشند و مسئولیت انتخاب‌های خود را به عهده گیرند.

• اجازه دهید کودکان در خانه کمک کنند:

برای داشتن عزت نفس بالا، کودکان همچنین به فرصت‌هایی نیاز دارند تا توانایی خود را نشان دهند. باید احساس کنند که سهم آنها در انجام کارها ارزشمند است. در خانه، این بدان معناست که از آنها بخواهید حتی در زمان کودکی، متناسب با سنشان برای آشپزی، چیدن میز و تخت خواب کمک کنند.

• برای تقویت عزت نفس لازم است کودکان را تشویق کنید تا کاملاً علایق خود را دنبال کنند:

روش مطمئن دیگر برای افزایش عزت نفس کودکان و همچنین تقویت اعتماد به نفس آنها، تشویق کودکان به انجام کارهایی است که به آنها علاقه نشان می‌دهند. سپس اطمینان حاصل کنید که آن کارها را به اتمام می‌رسانند.

مهم نیست که چه‌کاری باشد. می‌تواند از دوره‌های آموزش شنا تا نوعی بازی و سرگرمی باشد. موضوع این است که آنها به آنچه شروع می‌کنند پایبند بمانند. بنابراین در پایان احساس می‌کنند که به موفقیت دست‌یافته‌اند و این در تقویت عزت نفس آنها مؤثر است.

• بدانیم که وقتی بچه‌ها تلاش و تقلا می‌کنند یا شکست می‌خورند چه باید کرد:

به خاطر شکست کودکانتان خواب خود را از دست ندهید. بسیاری از والدین فکر می‌کنند که تلاش و تقلای زیاد و با شکست مواجه‌شدن، به عزت نفس کودکان آسیب می‌رساند. بدانید که این درواقع یک فرصت طلایی برای کمک به ساختن عزت نفس بالا در کودکان است.

• برای کودکان روشن سازید که عشق شما به آنها بی‌قیدوشرط است:

بگذارید کودک شما این را بفهمد که حتی اگر شکست بخورد یا تصمیمات بد و اشتباهی بگیرد، او را دوست خواهید داشت. اگر تمام آنچه در مورد آن صحبت می‌کنید فقط نمایشی باشد، فکر خواهد کرد شما فقط او را به خاطر فعالیت خوبش و موفقیتش دوست دارید.

• اطمینان حاصل کنید که اهداف کودک شما در سطحی متناسب با توانایی او و قابل دست‌یابی است:

در جهت افزایش عزت نفس کودکان، لازم است که آنها با تلاش به اهداف خود دست یابند. به کودکان خود کمک کنید که اهدافی واقع‌بینانه و متناسب با سن و توانایی‌های خود در نظر بگیرند. سپس آنها را تشویق کنید که با تلاش و کوشش به آن اهداف دست یابند.

آن‌ها را تشویق کنید که اگر در این مسیر با شکست مواجه‌شدند، هرگز تسلیم نشوند. با درس گرفتن از شکست خود و تکرار نکردن مجدد اشتباهات قبلی، مجدداً مسیر کامیابی به اهدافشان را از سر گیرند.

مطمئناً برای افزایش عزت نفس کودکان راه و روش‌های بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارد. ما در این مقاله به برخی از مهم‌ترین این موارد پرداختیم.

تقویت عزت نفس در کودکان برای افزایش اعتماد به نفس آنها و موفقیتشان در همان سنین مؤثر است. همچنین اعتماد به نفس و عزت نفس بالا در دوران کودکی تأثیر بسیار زیادی بر موفقیت‌های آینده آنها در سنین بالاتر نیز دارد.

والدین عزیز باید به یاد داشته باشند که تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس کودکان بسیار اهمیت دارد. این نه‌تنها منجر به موفقیت‌های مختلف در زندگی فرزندانشان در سنین مختلف خواهد شد، بلکه مانع از بروز بسیاری از اختلالات روحی و روانی در آنها نیز می‌شود.