اعتماد به نفس کودکان و اهمیت پرورش آن

اعتماد به نفس کودکان

در مقاله «اعتماد به نفس چیست؟» به‌طور کامل راجع به این‌که اعتماد به نفس چیست و چه اهمیتی دارد، توضیح داده‌ایم. حال در این مقاله قصد داریم راجع به اعتماد به نفس کودکان و روش‌های افزایش و تقویت آن توضیح دهیم.

منظور از اعتماد به نفس کودکان چیست؟

اعتماد به نفس به معنای اعتماد، ایمان و یا باور به توانایی‌های خود است. اعتماد به نفس در کودکان نیز به این معناست که کودکان به خودشان و توانایی‌های خود باور داشته باشند. از طرفی دیگر بدین معناست که از عواقب ارتکاب به اشتباه، مثلاً مورد توبیخ و تنبیه واقع شدن، ترس و نگرانی نداشته باشند.

اهمیت پرورش دادن و تقویت اعتماد به نفس در کودکان کم‌سن‌وسال

کودکان تمایل دارند که مستقل باشند و خودشان کارهایشان را انجام دهند. آن‌ها هرچه بزرگ‌تر می‌شوند، یاد می‌گیرند که با اعتماد به نفس و خلاقانه وظایف بیشتری را انجام دهند.

این‌که خودتان کارهای کودکانتان را انجام دهید راحت‌تر به‌نظر می‌رسد. از طرفی، اگر به مرور زمان و متناسب با سن کودکان، مسئولیت‌های بیشتری را به آنها واگذار کنیم، در باور و اطمینان آنها نسبت به توانایی‌های خود بسیار مؤثر خواهد بود.

افزایش اعتماد به نفس در کودکان باعث می‌شود که آنها به توانایی‌های خود باور داشته باشند. در نتیجه، به ممکن بودن موفقیت برای خود اطمینان خواهند داشت. همچنین موفقیت را اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌کنند. چنین کودکانی که اعتماد به نفس بالایی دارند، موفقیت‌های بیشتری کسب خواهند کرد.

با توجه به ارتباط قوی و مستقیمی که میان احساس کودکان نسبت به خود و موفقیت‌هایی که می‌توانند به‌دست آورند وجود دارد، پرورش و افزایش اعتماد به نفس در کودکان بسیار حیاتی و مهم است.

اگر به افزایش اعتماد به نفس فرزندانمان اهمیت دهیم، آن‌ها در دوره کودکی و تحصیل در مدرسه به موفقیت‌های گوناگون دست می‌یابند. در آینده و سنین بالاتر نیز این اعتماد به نفس در وجودشان خواهد بود و منجر به کسب دستاوردهای بزرگ‌تر و مهم‌تری در زندگی‌شان می‌شود.

نقش والدین در تقویت اعتماد به نفس کودکان چیست؟

والدین باید محافظانی امن و قابل پیش‌بینی برای کودکانشان باشند. اگر والدین در پاسخ به نیازهای فرزندانشان ثابت‌قدم باشند، حس امنیت خیلی قوی‌تر و بیشتری در فرزندان شکل می‌گیرد.

والدینی که کمتر قابل پیش‌بینی هستند، گاهی شدیداً از کودک انتقاد و عیب‌جویی می‌کنند. گاهی هم بیش‌ازاندازه خوش‌بینانه و مثبت کودک را ستایش و تشویق می‌کنند. در این موارد، کودک در رفتارش و پاسخی که ممکن است دریافت کند، محتاط‌تر خواهد بود. وی از دوباره مورد سرزنش قرار گرفتن، واهمه خواهد داشت.

پس مطمئناً والدین نقش بسیار مهم و پررنگی در شکل‌گیری و افزایش اعتماد به نفس در فرزندانشان ایفا می‌کنند.

راه‌های افزایش اعتماد به نفس کودکان

برای افزایش اعتماد به نفس کودکان راه‌های مختلفی وجود دارد. همگی در تقویت اعتماد به نفس آنها مهم هستند. رعایت نکردن حتی یک مورد می‌تواند آسیبی جدی به اعتماد به نفس آنها وارد سازد.

برخی از مهم‌ترین این روش‌ها را با هم بررسی می‌کنیم:

خودتان الگوی اعتماد به نفس باشید

• در جهت تقویت اعتماد به نفس در فرزندانتان، خودتان الگوی اعتماد به نفس باشید. اگر به فرزندانتان نشان دهید که با خوش‌بینی نسبت به توانایی خود مسئولیت‌های جدیدی را قبول می‌کنید، الگوی بسیار مناسبی برای افزایش خودباوری کودکانتان خواهید شد.
  این به معنی فوق‌العاده عالی و بی‌نقص بودن شما نیست. به اضطرابتان اعتراف کنید ولی زیاد به آن توجه نشان ندهید. بالعکس، بر روی چیزهای مثبت و توانایی‌های خود تمرکز کنید.

تشویق به امتحان چیزهای جدید

• کودکان را تشویق کنید تا چیزهای جدیدی را امتحان کنند. نیاز نیست کودکان تمام انرژی خود را روی چیزی متمرکز کنند که درحال‌حاضر در آن برتری دارند. بهتر است گاهی تنوع ایجاد کنند و چیزهای دیگری را نیز امتحان کنند.
  به‌دست آوردن مهارت‌های جدید باعث می‌شود که کودکان احساس اطمینان کنند که می‌توانند از عهده هر مشکلی که بر سر راهشان قرار می‌گیرد برآیند.

از اشتباه و شکست آشفته نشوید

• از اشتباهات، ناراحت و آشفته نشوید. برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان خود، به آنها نشان دهید که هرکسی اشتباه می‌کند. مهم این است که از اشتباهات درس بگیریم و ناامید نشویم.
  افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند، اجازه نمی‌دهند که ترس از شکست، مانع از ادامه مسیرشان شود. آن‌ها می‌دانند که چگونه از شکست برگردند و به مسیر خود ادامه دهند.

اجازه دادن برای تجربه شکست

• به کودکان اجازه بدهید که شکست بخورند. این کاملاً طبیعی است که نگران فرزندان خود باشید و بخواهید آنها را از شکست خوردن محافظت کنید. از طرفی، از طریق آزمون و خطا است که کودکان آموزش می‌بینند.
  همین شکست کمک می‌کند که کودک در تلاش بعدی خود بیشتر سعی کند تا نهایتاً به موفقیت دست یابد. پس گاهی تجربه شکست برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان مفید و مؤثر است.

تشویق استقامت کودکان

• استقامت و مداومت فرزندانتان را تشویق و ستایش کنید. یکی از مهارت‌های مهم در مسیر زندگی این است که با اولین شکست، ناامید و تسلیم نشویم.
  اعتماد به نفس و حتی عزت نفس به این معنی نیست که هیچ‌گاه شکست نخوریم و همیشه، در هر موقعیتی پیروز شویم. اعتماد به نفس و عزت نفس کمکی برای انعطاف‌پذیری بالاتر برای سعی و تلاش بیشتر و پریشان نشدن از شکست و اشتباهات است.

هدف‌گذاری

• یک راه دیگر افزایش اعتماد به نفس کودکان هدف‌گذاری کردن است. برای تقویت اعتماد به نفس، لازم است کودکان اهداف خود را از کوچک تا بزرگ بیان کنند. سپس باید برای رسیدن به آنها تلاش کنند تا به آنها دست یابند. این کار آن‌ها را بسیار قوی می‌کند.
  والدین بهتر است در این مسیر به فرزندان خود کمک کنند و رؤیاهای آنها را به اهداف قابل اجرا تبدیل نمایند. باید لیستی از کارهایی که فرزندشان می‌خواهد انجام دهد، تهیه کنند.
  سپس کمک کنند که کودکشان بتواند اهداف بزرگ را به اهداف کوچک‌تر قابل اجرا تقسیم‌بندی کند. بدین ترتیب دست‌یابی به آن اهداف امکان‌پذیرتر خواهد شد.

کمک به تشخیص علایق

• برای کمک به افزایش اعتماد به نفس در کودکان، به فرزندانتان کمک کنید علایق خود را بشناسند. جستجوی علایق به کودکان کمک می‌کند که احساس شخصیت و هویت کنند که برای تقویت اعتماد به نفس آنها ضروری است. همچنین دیدن این که استعدادهای‌شان رو به رشد است، به میزان زیادی عزت نفس آنها را افزایش می‌دهد.

جشن برای تلاش کودک

• به‌خاطر تلاششان جشن بگیرید. ستایش و تشویق کودکان به‌خاطر دستاوردهای‌شان خیلی خوب است. این مهم است که آنها بدانند که شما به آنها به‌خاطر تلاششان افتخار می‌کنید. این افتخار باید فارغ از موفق شدن یا نشدن آنها باشد.

شروع به کار با سعی و جدیت

• توقع داشته باشید که آنها با سعی و جدیت شروع به کار کنند. معمولاً وقتی روی توانایی کودکان حساب باز شود که کارهایی متناسب با سن خود انجام دهند، احساس ارزش‌مندی در آنها شکل می‌گیرد. این‌که ببینند که خانواده‌شان به آنها نیاز دارد، خیلی ارزش‌مندتر است و شدیداً موجب تقویت اعتماد به نفس آنها خواهد شد.

آماده کردن کودک برای موفقیت

• آن‌ها را برای موفقیت آماده کنید. چالش برای کودکان خوب است. برای افزایش اعتماد به نفس کودکان لازم است که آنها موقعیت‌هایی را نیز تجربه کنند که به موفق شدن خود اطمینان یابند. به فرزندان خود کمک کنید که آنها احساس راحتی و اعتماد به نفس داشته باشند و بتوانند با چالش‌های بزرگ‌تر دست‌وپنجه نرم کنند.

پذیرفتن نقص‌ها

• ناقص بودن را بپذیرید. هرچه ما بزرگ‌تر می‌شویم، متوجه می‌شویم که بی‌نقص بودن حقیقت ندارد. این برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان لازم و ضروری است که هرچه سریع‌تر متوجه این موضوع شوند.
  باید هرچه زودتر متوجه این موضوع شوند که همیشه خوشحال بودن، بی‌نقص بودن، شیک‌پوش بودن و همیشه موفق بودن که خصوصاً امروزه به وفور در فضاهای مجازی به تصویر کشیده می‌شود، حقیقی نیست و هیچ‌کس همیشه بی‌نقص نیست.

نشان دادن عشقتان به آنها

• عشقتان را به آنها نشان دهید. اجازه دهید فرزندانتان متوجه شوند که شما عاشق آنها هستید، فارغ از هرگونه‌ای که هستند. چه موفق شوند چه شکست بخورند. حتی در زمانی که از آنها ناراحت هستید.
  این‌که کودک بداند که شما همیشه درهرحال او را فوق‌العاده می‌بینید، نه فقط در زمانی که دستاوردی فوق‌العاده کسب کرده است، در افزایش احساس او نسبت به ارزش درونی خود و تقویت اعتماد نفس او بسیار مؤثر است.

بازی کردن با فرزندان

• زمانی را به بازی کردن با فرزندتان اختصاص دهید. کودکان برای یادگیری به بازی کردن و تعامل با دیگران نیاز دارند. والدین اولین هم‌بازی‌های فرزندانشان هستند. این یعنی والدین اولین کسانی هستند که می‌توانند به فرزندانشان کمک کنند تا احساسی قوی از خود بودن در آنها شکل گیرد.
  به‌عبارتی شما با وقت گذراندن در کنار کودکان خود به آنها نشان می‌دهید که باارزشند. احساس ارزش بیشتر برای افزایش اعتماد به نفس کودکان ضروری است. همچنین آنها را ترغیب می‌کند که با چالش‌های بیشتری در زندگی دست‌وپنجه نرم کنند.

عجله نکردن برای پیشنهاد کمک به کودک

• برای پیشنهاد کمک به کودکان عجله نکنید. آن‌ها نیاز دارند یاد بگیرند که چگونه خودشان را مدیریت کنند و بر موانع غلبه نمایند. دادن فرصت و فضایی به کودکان برای این‌که خودشان چیزهای مختلف را امتحان کنند، قبل از این‌که به آنها پیشنهاد کمک دهیم، به تقویت اعتماد به نفس آنها کمک خواهد کرد.

استفاده از «و» به‌جای «اما»

• به‌جای «اما» از «و» استفاده کنید. مثلاً ممکن است بگویید: «آفرین، تو خیلی تکلیفت را زود به اتمام رساندی، اما آیا درستی پاسخ‌هایت را چک کرده‌ای؟» متاسفانه کودک این عبارت را این‌گونه برداشت می‌کند که: «از آن‌جایی‌که خیلی به‌سرعت تکلیفت را تمام کردی، امکان ندارد که آن را درست انجام داده باشی.»
  اگر به‌جای این «اما» از «و» استفاده کنید خیلی بهتر است. بگویید: «آفرین، تو خیلی زود تکلیفت را به اتمام رساندی و من مطمئن هستم که پاسخ‌هایت را نیز چک کرده‌ای؛ درست است؟» با این کار شخصیت کودک حفظ شده و اعتماد به نفسش افزایش می‌یابد.

راه‌های بسیار زیاد دیگری نیز برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان وجود دارد. ما در این مقاله به چند مورد از مهم‌ترین روش‌ها پرداختیم. یادمان باشد که کودکان امروز، جوانان آینده‌اند. افزایش اعتماد به نفس کودکان بر عملکرد آنها در سنین بالاتر نیز تأثیر بسیار زیادی دارد.

نقش ای‌اف‌تی در تقویت اعتماد به نفس

همان‌طور که در مقاله قبلی نیز اشاره شد، یکی از راه‌های تقویت اعتماد به نفس، خنثی‌سازی باورهای محدودکننده و منفی با استفاده از تکنیک ای‌اف‌تی است. بدین ترتیب حتی می‌توان باورهای جدید مثبت و سازنده را جایگزین باورهای قبلی کرد.

از طرفی شاید استفاده از ای‌اف‌تی برای کودکان بسیار کم‌سن‌وسال کمی سخت و زمان‌بر باشد. توضیح مراحل انجام کار به آنها و درک آنها از تأثیر ناخودآگاه و یا توجه دقیقشان به خاطرات و مسائلی که حین ضربه زدن‌ها روی نقاط هشت‌گانه از ذهنشان می‌گذرد، دشوارتر از افراد بالغ خواهد بود.

پس توجه به روش‌هایی که در این مقاله برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان ذکر شد، بسیار مهم و کاربردی است. خاطرات منفی و باورهای محدودکننده در ذهن کودکان، عامل کاهش سطح اعتماد به نفسشان در سنین بالاتر خواهد شد. روش‌های مذکور از شکل‌گیری خاطرات منفی و باورهای محدودکننده در ذهن آنها تا حد زیادی جلوگیری خواهد کرد.