عزت نفس واقعی چیست و آن را باید بر چه اساسی بنا کنیم؟

همه انسان‌ها به عزت نفس نیاز دارند. همه انسان‌ها نیاز دارند که خود را توانمند، دوست‌داشتنی و قابل توجه بدانند.

در حقیقت خودکشی زمانی اتفاق می‌افتد که یک شخص، دیگر باور ندارد که دوباره بتواند در زندگی‌اش احساس خوبی نسبت به خودش داشته باشد. یا حتی حس کند دیگر برای کسی مهم نیست. دیگر کسی او را دوست ندارد.

این موارد در مقاله عزت نفس از زبان جک کنفیلد هم مورد بحث قرار گرفتند.

عزت نفس را حول چه چیزی بنا کنیم؟

تام بیلیو می‌گوید: «ما عزت نفس را یا به عنوان تنها عامل تعیین‌کننده موفقیت در نظر می‌گیریم و یا به عنوان دشمن نهایی.»

اکثر مردم عزت یا حرمت نفس خود را حول دستاوردهایشان بنا می‌کنند. اگر در حال کسب بیشترین میزان پول باشند، یا با جذاب‌ترین انسان در رابطه باشند، یا بهترین محصول را تولید کرده باشند، احساس خوبی نسبت به خودشان خواهند داشت.

در این صورت آنها خود را دوست‌داشتنی، توانمند و قابل توجه و مهم ارزیابی خواهند کرد.

آن‌ها در مسابقه سنجش و ارزیابی اعتبار خود گرفتار می‌شوند، آن‌هم در مقابل شخصی که اتفاقی کنار آنها می‌ایستد.

در این معادله یک عیب و نقص اساسی وجود دارد. وقتی ضمیر یا نفس شما آن چیزی است که به موفقیت شما متصل شده است و به آن وابسته می‌شود، با شکست‌های شما ویران و تخریب می‌شود.

عزت نفس نباید وابسته به چیزهای متزلزل باشد.

چیزی که موفق‌ترین افراد می‌دانند این است که شما نمی‌توانید ارزش نفستان را ترک کنید و به دست شخص دیگری بسپارید.

موفق‌ترین افراد افتخار و مباهات خود را از منبع دیگری به دست می‌آورند. منبعی که با موفقیت‌ها و شکست‌هایشان دچار بی‌ثباتی و نوسان نشود. بنابراین فهمیدیم که نمی‌توانیم از عزت نفس خود دست بکشیم.

ما نمی‌توانیم نقش عجیب و غریبی را بپذیریم که در آن همیشه ساکن و خاموش در گوشه‌ای بنشینیم.

اگر ما به خودمان به خاطر باهوش بودن افتخار کنیم، آن‌وقت اگر کسی به ما بگوید که ما نادان هستیم و یک دلیل خیلی خوب و قانع‌کننده برای این حرف بیاورد، این مسئله به عزت نفس ما شدیداً آسیب می‌رساند. عزت نفس ما در آن موقعیت خیلی شکننده و آسیب‌پذیر است.

از طرف دیگر اگر کسی به ما بگوید که نادان هستیم و ما عزت نفس خود را حول فراگیر بودن و قدرت خود در یادگیری بنا کرده باشیم، حال در پاسخ به آن شخص خواهیم گفت:

«متشکرم. لطفاً به من بگویید که در چه مسائلی من نادان هستم؟ زیرا شما چشمان من را به روی چیزی باز می‌کنید که الان می‌توانم آن را متوجه شوم و اصلاح کنم. می‌توانم راجع به آن بیشتر یاد بگیرم و مهارت جدیدی را کسب خواهم کرد. می‌توانم حتی با زور هم که شده آن مهارت را به اجرا درآورم.»

همیشه دنبال حرف و نظر دیگران نباشید.

یکی از قوی‌ترین چیزهایی که شما می‌توانید انجام دهید تبدیل شدن به فردی است که اقرار و ثابت کند که شما خیلی سریع اشتباه می‌کنید.

این احمقانه است که چه میزان اعتبار با مردم به دست می‌آورید آن‌هم به سادگی با اقرار به اینکه اشتباه می‌کردید.

مثلاً فرض کنید که ۳۰ ثانیه قبل در حال سخت مبارزه کردن برای چیزی بودید. واقعاً در حال مبارزه برای موقعیت شغلی خود بوده‌اید. آنگاه شخصی چیزی می‌گوید و شما تحلیل می‌کنید و تشخیص می‌دهید که آن قطعاً بهتر است.

تصور کنید که هرچه دیگران بیشتر تلاش می‌کنند تا به شما بگویند که نادان هستید، به حوزه‌های بیشتری اشاره می‌کنند که شما در آنها ضعیف هستید. در نتیجه چیزهای بیشتری را به شما یادآوری می‌کنند که نیاز به یادگیری در مورد آنها دارید.

وقتی چشمان شما به روی حقایق باز است، پس به آن مسیر قدم خواهید گذاشت تا راجع به آن بیشتر بیاموزید. این مسئله قطعاً بحرانی است.

همیشه نمی‌توان بهترین بود.

مشکل بنا کردن ارزش نفستان حول بهترین بودن، باهوش‌ترین بودن، جذاب‌ترین بودن و سریع‌ترین بودن این است که شما هرگز قرار نیست در همه چیز بهترین باشید.

مشکل این‌جاست که شما نمی‌توانید همیشه در همه‌چیز برترین باشید. تلاش برای همیشه برتر بودن در هر زمینه‌ای شما را از پا درخواهد آورد.

همیشه شخصی وجود دارد که بهتر، سریع‌تر، قوی‌تر و باهوش‌تر از شما باشد. دنیا همین است و این روال طبیعی جهان است.

پس اگر عزت نفس خود را وابسته به همیشه برتر بودن بکنید، با دیدن افراد دیگری که از شما بهتر، باهوش‌تر، زیباتر و یا قوی‌تر هستند، عزت و حرمت نفستان تضعیف می‌گردد.

در این‌صورت تصور خواهید کرد که شما به میزان کافی خوب نیستید. فکر می‌کنید که به میزان کافی دوست‌داشتنی و مهم یا قابل‌توجه نیستید.

این را بدانید که در پایان روز باهوش‌ترین فرد موجود در اتاق بودن مهم نیست. تنها چیزی که اهمیت دارد این است که چگونه انتخاب می‌کنید که رشد کنید. آن هم وقتی در ضعیف‌ترین حالت ممکن خود هستید.

عزت نفس واقعی چگونه باید باشد؟

در حقیقت عزت نفس باید بدین صورت باشد که هر فرد تحت هر شرایط خود را انسانی ارزشمند، لایق، شایسته و سزاوار بداند.

باید انسان بداند که موجود کاملی نیست و ممکن است اشتباه کند یا شکست بخورد. اما بداند که این اشتباهات و شکست‌ها چیزی از ارزش او کم نخواهد کرد. تنها باید از اشتباهات و شکست‌ها درس بگیرد و دیگر آنها را تکرار نکند.

انسان‌ها باید بدانند که خود را با معیارهای به غلط جاافتاده در جامعه برای زیبایی و دوست‌داشتنی بودن مقایسه نکنند. باید خود را همان‌گونه که هستند بپذیرند و دوست داشته باشند.

عزت نفس سالم باعث می‌شود انسان به خود و توانایی‌های خود باور داشته باشد و مطمئن باشد که می‌تواند به موفقیت‌های بزرگی دست یابد.

عزت نفس سالم یعنی بهترین خود بودن. یعنی انسان تلاش کند که در هر زمینه‌ای بیشترین میزان توان خود را به کار گیرد. مهم بهتر از دیگران بودن نیست. مهم این است که هر فردی هرروزش بهتر از دیروزش باشد.

درک ارزش نفس و عزت نفس

سعی کنید به ارزش وجودی خود پی ببرید. بدانید که به عنوان یک موجود انسانی شما فرد ارزشمندی هستید.

به عنوان یک انسان سزاوار بهترین و بزرگ‌ترین دستاوردها هستید. پس هیچ‌گاه تسلیم مشکلات یا شکست‌های خود نشوید.

درک ارزش نفس و داشتن عزت نفس سالم یعنی درک این مسئله که شما حق زندگی دارید. شما ارزشمند هستید. شما حق دارید به نیازها و خواسته‌های خودتان توجه کنید و آنها را مهم درنظر بگیرید.

باید درک کنید که زندگی شما متعلق به خود شماست. بنابراین قرار نیست که شما مطابق میل و خواسته دیگران زندگی کنید.

باید درک کنید که شما ملک و یا شیء متعلق به دیگران نیستید. همان‌طور که دیگران را ملک و دارایی خود نمی‌دانید.

درک ارزش احساسات

مسئله‌ای دیگر که آن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، درک این است که تک‌تک احساسات، نیازها، آرزوها، شادی‌ها، غم‌ها، هیجانات و حتی خشم شما ارزشمند است.

اگر عزت نفس شما سالم و بالا باشد، هیچ‌گاه نباید از احساساتی که در موقعیت‌های مختلف در درون شما شکل می‌گیرد خجالت‌زده و شرمنده شوید.

فردی که عزت نفس بالایی دارد به احساسات خود و دیگران احترام می‌گذارد و راحت و شجاعانه نیازها و خواسته‌ها و یا احساساتش را بیان می‌کند.

البته این به این معنی است که به موارد ذکر شده در دیگران نیز احترام قائل شویم و بیان خواسته‌ها و احساساتمان نباید سرکوب‌گر عزت و حرمت نفس دیگران شود.

اعتراف به اشتباهات

از طرفی دیگر شخصی که عزت نفس سالمی دارد اشتباهات خود را می‌پذیرد. درک می‌کند که او کامل و بی‌نقص نیست. پس این‌گونه فکر خواهد کرد که اگر به اشتباهش اعتراف کند چیزی از ارزش وجودی او کم نخواهد شد.